نگاه مسئولان به توریسم، نگاهی فانتزی است

دکتر اورمزدی، در  بررسی چالش های متعدد صنعت گردشگری ایران:  

نگاه مسئولان به توریسم 

 نگاهی فانتزی است 

رحیم ناظریان

    تا قبل از این گفتگو، به توریستی بودن شمال کشور به خود می بالیدم، اما استدلال های دکتر اورمزدی همه این واقعیت ها را به رویا تبدیل کرد. البته خوب اینکه وی فقط و فقط به ایراد و انتقاد اکتفا نکرد و برای برون رفت از بن بست های توریستی شمال کشور، راهکارهایی نیز ارائه نمود. اما حقیقت این است که دریافتم اگر دانش مسئولانمان در صنعت جهانگردی و بینش آنها به این مقوله را در سبد اخلاص بگذاریم باز نمی توان در سالهای آتی به تحولاتی در این حیطه امیدوار بود. فقط جند نکته کوتاه که در این گفتگو خواهید دانست: مسافران شمال، بیش از سودآوری شان، زیان ده هستند. / جامعه توسعه یافته، نیازمند انسان توسعه یافته است. /در دوره ریاست جمهوری خاتمی در های کشور باز شد و در دوره احمدی نژاد کارهای زیربنایی انجام گردید. /راهکارهایی که می توان با در نظر گرفتن اعتقادات شرعی و مناسبات سیاسی، صنعت جهانگردی را در ایران توسعه داد. / حکایت امروز صنعت گردشگری کشور ما مثل این است که عده ای بدون نقشه در حال ساختن آپارتمان هستند.  / متاسفانه افراد غیر کاشناش، در حوزه گردشگری اظهار نظر می کنند و...

بیوگرافی:

متولد تنکابن

1- کارشناسی جغرافیا و برنامه ریزی شهری

2- کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم

3- دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی گرایش گردشگری روستایی

4- دکتری مدیریت هتلداری

سوابق علمی:

1-تالیف کتاب اصول و مبانی تورگردانی

2- تالیف کتاب توریسم فرهنگی ایران( در دست اقدام )

3- تالیف فرهنگ لغت مدیریت جهانگردی ( در دست اقدام )

4- تالیف کتاب جغرافیای جهانگردی ایران با همکاری جهاد دانشگاهی( در دست اقدام )

5- تالیف بیش از 50 مقاله علمی در حوزه هتلداری اکوتوریسم و مدیریت جهانگردی

6- اجرای تورهای تخصصی و بازدید علمی دانشجویان رشته جهانگردی با سایت های تاریخی و توریستی؛

سوابق اجرایی:

1- کارشناس استانداری مازندران

2- مسئول سازمان های مردم نهاد سازمان ملی جوانان استان مازندران

3- بیش از 8 سال سابقه ژورنالیستی و فعال فرهنگی

4- مدیر گروه رشته جهانگردی دانشگاه پیام نور رامسر

5- مدیر گروه جهانگردی در دانشگاه غیرانتفاعی رودکی تنکابن و مدیرعامل شرکت تخصصی طبیعت گردی اورمزد پارس

6- معاون دانشگاه پیام نور رامسر

7-مسئول کارآفرینی دانشگاه پیام نور رامسر

8- نماینده فرمانداری تنکابن جهت پیگیری و تاسیس دانشکده بین المللی گردشگری

9- عضو کارگروه تخصصی گردشگری شهرستان تنکابن

10- عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان تنکابن

11- مشاور و طراح پروژه های گردشگری و مدرس هتلداری

      * گفتگو در رابطه با جهانگردی و توریسم در خطه شمالی کشور به موضوعی کلیشه بدل شده است، چرا که درباره آن صحبت های زیادی می شود. آیا با این موضوع هم داستان هستید که طبیعت و سرسبزی شمال، خود مشکلی بزرگ در راه توسعه استان های شمالی در مسیر توریسم است؟ اگر آری توضیح دهید چگونه ممکن است جاذبه های طبیعی، مانعی برای صنعت گردشگری ما شده است؟

    - حرف از کلیشه پردازی زدید. فکر می کنم فرهنگ ژورنالیستی و دوری از عمل گرایی، صنعت توریسم در منطقه ما را با مشکل مواجه کرده است. برای آنچه که هم اکنون در گردشگری ما شاهدش هستیم فقط می توانم واژه زیان را به کار ببرم. مسافر یا توریستی می آید و غیر از انباشت زباله و ایجاد آلودگی چیز دیگری به ارمغان نمی آورد. صحبتم را با این مقدمه آغاز می کنم که کشور ما یک میلیون و دویست هزار اثر ثبت شده دارد و خیلی از آن ها ثبت بین المللی هستند. در کنار این نباید از وجودیک میلیون سیصد هزار شی تاریخی غافل شویم. ایران کشوری 4 فصل است و بسیاری موارد مثبت دیگر. نتیجه اینکه سرزمین ما دارای پتانسیل های فوق العاده ای برای توریسم است که داشتن مقام پنجم اکوتوریسم در جهان گواه این ادعاست. اکوتوریسم یعنی سفری مسئولانه توسط عده ای به دل طبیعت با هدف حفظ محیط زیست و کمک به معیشت و ارتقاء سطح زندگی جمعیت بومی منطقه. با در نظر گرفتن این تعریف و حاصلی که از اکوتوریسم شمال کشور می بینیم، می توانیم بگوییم ما نتوانستیم از پتانسیل ها استفاده درستی کنیم.

*شهرستان تنکابن در زمینه اکوتوریسم چه قابلیت هایی دارد؟

- واقع شدن بزرگترین چین خوردگی البرز در شهرستان تنکابن، وجود رودخانه های خروشان متعدد، در اختیار داشتن بیش از 200 نقطه تاریخی ثبت شده و در حال بررسی، و مواردی که مربوط به جاذبه های طبیعی می شود.

*با وجود این قابلیت ها و اعتقاد شما به ضعف صنعت توریسم، درباره مشکل اصلی بگویید؟

 - مشکل اصلی توجه ننمودن به مدیریت سیستمی است. زمانی می توانیم از گردشگری موفق صحبت کنیم که هتل ها، آژانس ها، رستوران ها و گردشگران ما همگی با یکدیگردر ارتباط باشند. هزینه های بالا نیز ضعفی دیگر است. کافی است نیم نگاهی به هزینه های هتل های چندستاره کشورهای توریست پذیر بیاندازید. متاسفانه باید عرض کنم امروزه افراد متخصص در راس مسئولیت های گردشگری قرار نگرفته اند. جامعه توسعه یافته نیازمند انسان های توسعه یافته است و انسان توسعه یافته یعنی کسی که تحصیلات آکادمیک و تجربی را با هم ادغام کرده باشد. مشکل دیگر کم توجهی خودمان است. در حال حاضر چند مسئول بلندپایه از غرب استان مازندران در بدنه دولت هستند که یکی از آن ها ثقل اقتصاد کشور در دست اوست و ما از آن ها استفاده ننموده ایم. در کشور ما  حدود 20 دستگاه، متولی امور گردشگری هستند. اما همه فعالیت ها در راه توسعه توریسم به صورت مقطعی است. از 365 روز سال فقط 45 روزش برای گردشگری در نظر گرفته شده، در حالی  که این رقم در دیگر کشورهای در حال توسعه بسیار بالاتر است.  کشوری که مقام پنجم جهانی اکوتوریسم را دارد و پتانسیل های بالایی دارند به هیچ وجه نتوانسته به اهداف خود نایل شود. در سند 20 ساله چشم انداز ما آمده است که باید در سال 1404 ورودی 20 میلیون در سال در بخش توریسم داشته باشیم. آیا این هدف مقدمه سازی شده است؟ مگر تا افق سال 1404 چقدر فرصت باقی مانده است؟ ما هنوز زیرساخت های صنعت توریسم که در دو بعد سخت افزاری و نرم افزاری تقسیم می شود را محیا ننموده ایم. البته در بخش سخت افزاری کارهای بزرگی صورت گرفته است اما در بخش نرم افزاری همچنان درجا می زنیم. باید بررسی کنیم ببینیم کشور ما چه میزان با قاره اروپا رابطه دارد. مقصد اصلی بیشتر گردشگران جهان فرانسه است و ما از بازار گردشگران اروپایی بی بهره ایم. وضعیت مراوده با اقیانوسیه در حد صفر است و بازاریابی ما در آسیا و آمریکا نیز در حد مطلوبی نیست. به لطف خدا رابطه ایران هم اکنون با افریقا در حال گسترش است. این کشورها حداقل در بخش اکوتوریسم باید عرض کنم جایگاه بالایی در سطح جهان دارند. به طور مثال کشور افریقای جنوبی که در سال جاری در بحث توریسم ورزشی و مسابقات جام جهانی سود کلانی را عاید کشور خود کرد. سیاست گردشگری ما امروزه سیاستی خاص است نه عام. به عبارتی ما به دنبال شاخه های محدودی از گردشگری هستیم. در حالی که 80 نوع گرایش در صنعت توریسم وجود دارد.

 * در شمال کشور چه گرایش هایی بر ای توریسم مد نظر شماست و کدام گرایش از لحاظ نگاه تخصصی جواب می دهد؟

  - در شمال کشور ما می توانیم از شاخه هایی چون توریسم ورزشی، گردشگری شهری، گردشگری روستایی، گردشگری کشاورزی، اکوتوریسم، گردشگری فرهنگی و تاریخی بهره برداری نماییم. شمال کشور دارای این ظرفیت هاست اما چون نگاهمان برنامه ریزی شده نبود و نیست و به مدیریت سیستمی توجهی نداشتیم، پیشرفت ننمودیم.

*فرمودید گردشگران که هم اکنون در طول سال به صورت انبوه به شمال کشور می آیند زیان ده هستند، آسیب های وارده در چه زمینه هایی است و دلیل زیان ده بودن آنان چیست؟

-با توجه به تعریفی که از توریسم شده است. این مسافران به هیچ وجه نمی توانند صفت گردشگر داشته باشند. سازمان جهانی گردشگری unwto در تعریف گردشگر می گوید: توریست به کسی گفته می شود که حداقل 24 ساعت تا حداکثر 6 ماه از محل اقامت خود به قصد تحصیل، تفرج یا ... خارج شده و درآمد حاصل از این سفر در مقصد هزینه می شود. وقتی مسافری در ایران از شهری به شهر دیگر می رود و وقتی همه مایحتاجش را با خود می آورد و از طرفی از هتل نیز استفاده نمی کند، این شخص یا گروه به اصطلاح گردشگر، چه سودی داشته برای بومی ها دارند؟ تولید زباله، ایجاد ترافیک، مصرف آب و قطع آب شهروندان، مصرف سهمیه آرد مردم منطقه، اختلال در شبکه تلفن و تلفن همراه، همه این ها زیان های گردشگران بی فایده ای است که به شهر های شمالی می آیند

   * کشور ما علی الخصوص شمال کشور دارای روستاهای متعددی است . اساسا بفرمایید گردشگری روستایی چیست و چه جایگاهی در بین شاخه های دیگر توریسم و همچنین توریسم بین المللی دارد؟

  - چین امروزه مقام اول گردشگری روستایی را دارد. پس یقین بدانید گردشگری روستایی بخش مهمی در این صنعت قلمداد می شود که چین روی آن دست گذاشته است. ایران با داشتن 68200 روستا می تواند یکی از قطب های بزرگ گردشگری جهان شود. گردشگری روستایی شاخه ای از این صنعت بزرگ است که در آن دیگر گردشگر به دنبال هتل های لوکس چند ستاره نیست بلکه او خواهان کشف و دیدار آداب و رسوم روستایی است. او به دنبال ویژگی های بدیع و متفاوت و بسیار متنوع زندگی روستایی در شکل بدوی آن می باشد. در این شاخه اهمیت صنایع دستی بسیار مورد توجه قرار می گیرد. کشورهایی مانند چین، نپال، فرانسه به این شاخه از گردشگری اهمیت فوق العاده ای دادند و رشد چشمگیری هم داشته اند. جالب اینجاست بدانید دیدار از مزارع انگور و سیب هم می تواند گردشگران زیادی را به خود جلب کند، چه برسد به دیگر تنوع های روستایی در ایران. حال باید عرض کنم چرا ما نباید با آگاهی از معروفیت پرتقال شهسواری، یک جشنواره مرکبات داشته باشیم؟ آیا این دلیلی غیر از ناآگاهی مسئولان ما دارد؟

   * بحث جهانگردی در کشور ما به خاطر برخی ملاحظات سیاسی و برخی اعتقادات شرعی دارای ممیزهایی است. به طور مثال هتل های ما نمی تواند، همه به اصطلاح خدمات هتل های کشورهای دیگر را ارائه کند و از طرفی ایران در سیاست بین المللی نیز مزاحمانی دارد. این مزاحمان چهره کشور را ناامن معرفی می کنند. این مسئله چه تاثیری در جهانگردی دارد و چگونه با نگاه کارشناسانه می توان آن ها را برطرف نمود؟

  - واژه سیاسی امنیت ملی، که کم و بیش همه آن را شنیده ایم، با صنعت توریسم ما گره خورده است. اساسا هر کشوری که ورودی گردشگر خارجی اش بالا باشد ضریب امنیت ملی اش نیز بالا خواهد بود. این عقیده ای است که همه کارشناسان سیاسی ما نیز به آن اذعان دارند و چیز تازه ای نیست. با مقایسه اجمالی کشور خودمان با برخی کشورهای اسلامی همچون مالزی یا امارات، یا ترکیه می بینیم که آن ها در بخش توریسم از ما بسیار پیش افتاده اند. از طرفی گردشگری دیپلماتیک جزء  شاخه های گردشگری سیاسی است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی صنعت گردشگری ما وارد مراحل مختلفی شد و برخی چالش ها را پشت سر گذاشت که بعضا تحمیلی بود نه خودخواسته. به طور مثال جنگ تحمیلی و تحریم های اقتصادی. در دولت آقای خاتمی بحث گفتگوی تمدن ها راه را برای ورود ایران در عرصه توریسم در سطح جهان باز نمود و در دولت آقای احمدی نژاد ساخت و سازهای کم نظیری در بخش هتل ها و ... به انجام رسید. امروز هم برخی کشورها می خواهند فضای ایران را غبارآلود نشان دهند. اما همه این نقص ها چگونه مرتفع می شود؟ راهکاری که بنده به آن ایمان دارم باز گذاشتن در کشور به روی گردشگران است. به عبارتی این اتفاق با تسهیل در مقررات گمرکی، تسهیل در صدور ویزا و تسهیل در ارائه خدمات توریستی امکان پذیر است. سیاست درهای باز، بهترین گزینه برای مقابله با اینگونه فشارهاست. چرا که هر چه بیشتر کشور ما در بخش گردشگری ورودی داشته باشد اینگونه اظهار نظرها خنثی خواهد شد. در بحث توریسم به دولت های جهان کاری نداشته باشید بلکه به ملت ها نگاه کنید که درصد بالایی از آنها در پی حقیقت و عدالت هستند.

   *  آیا رابطه ای بین اقتصاد یک کشور در نگاه کلی اش و توریسم وجود دارد؟ آیا این دو فاکتور با یکدیگر رابطه مستقیم دارند؟

    - صد در صد اینطور است. در یک جمله اینکه اکثر کشورهای توسعه یافته بخشی از پیشرفتشان در گرو توجه به توریسم بود. در دنیا وقتی می خواهند به شهری امتیاز بدهند ملاک اول تعداد مراکز اقامتی و سیاحتی آنجاست. یعنی معیشت شهر بر مبنای گردشگری است. نکته ای که امروزه در کشور ما مهجور مانده است. ما به طور مثال نمی دانیم شهرستانی چون تنکابن علی رغم پتانسیل های فراوانی که دارد چگونه معیشتی باید داشته باشد. به عبارتی در باب معیشت هنوز هدف گذاری انجام نشده و در نهایت باید بگویم متاسفانه نتیجه این عدم هدف گذاری این است که هنوز اقتصاد این شهر شکل نگرفته است. این مثال را اگر به کل کشور تعمیم دهیم خواهیم دید با در نظر گرفتن مولفه های مشترک اقتصادی و گردشگری ما همچنان در ابتدای راه صنعت توریسم هستیم. نمی خواهم از شهر خودمان مثال بیاورم اما همه می دانند در تنکابن گاها هزینه هایی صورت می گیرد که هیچ گونه خروجی ندارد. پروژه هایی که نه ترافیک را سامان داد و نه ارزش گردشگری داشت. حکایت امروز صنعت گردشگری کشور ما مثل این است که عده ای بدون نقشه در حال ساختن آپارتمان هستند. مهمتر اینکه افرادی که در بحث توریسم اظهار نظر می کنند فاقد دانش صنعت گردشگری می باشند. امروزه بیشتر قراردادهای طرح های دریای شمال کشور یکساله هستند. کدام سرمایه گذار عاقلی سرمایه اش را در پروژه ای یکساله محصور می کند؟ بعد می گویند چرا طرح های دریای ما موفق نیست؟ جواب این سوال در شکل تصمیم گیری مسئولان نهفته است. در دیگر کشورها برای 80 سال طرح جامع گردشگری می ریزند. ما حتی برای 5 سال هم طرحی نوشته شده و کارآمد نداریم. اینجاست که دوگانگی ها در انجام کارها آغاز می شود. به فرض زمینی را برای شروع کار در نظر می گیرند، یکی می آید می گوید کاربری این زمین تجاری است. فردا کس دیگری مدعی گردشگری بودن آن می شود و یا شخص بعدی دم از کاربری آموزشی آن می زند. همه این نواقص به خاطر نداشتن طرح جامع گردشگری است. شما به طرح زیباسازی چشمه کیله نگاه کنید، با وجود افراد بومی متخصص، این طرح باید توسط پایتخت نشین هایی که آگاهی کافی از موقعیت جغرافیایی منطقه ندارند، نوشته شود. این هم یک نقص دیگر...

تا نگاه مدیران ما به صنعت گردشگری نگاهی فانتزی باشد داستان غم انگیز توریسم و توریست نیز ادامه خواهد داشت.

www.ormazdi.com