ماهنامه شمیم شمال
گیلان، مازندران، گلستان ۰۱۹۲۴۲۱۱۰۶۰ ۰۹۳۹۴۲۱۱۰۶۰ مدیرمسئول:سیدتراب سیدجواهری سردبیر:مازیارعارفانی مدیرفنی:رحیم ناظریانماهنامه شمیم شمال
گیلان، مازندران، گلستان ۰۱۹۲۴۲۱۱۰۶۰ ۰۹۳۹۴۲۱۱۰۶۰ مدیرمسئول:سیدتراب سیدجواهری سردبیر:مازیارعارفانی مدیرفنی:رحیم ناظریانانرژی هسته‌ای و کاربرد آن در پزشکی
انرژی هسته‌ای و کاربرد آن در پزشکی
دکتر علی نیک‌کار(پزشک و معاون دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن)
فن‌آوری هسته‌ای چیست؟
اشاره: دانش تبدیل اورانیوم طبیعی که در طبیعت وجود دارد از طریق شکاف اتم‌ها به اورانیوم غنی‌شده که دارای انرژی بسیار زیاد است، فن آوری هسته‌ای نام دارد.
فرآیند تهیه سوخت هسته‌ای از اورانیوم، فرآیند بسیار پیچیده و ظریفی است و دانش انجام این کار از جملهدانش‌های پیشرفته بشری است. تبدیل اورانیوم غنی‌شده، راه‌های مختلفی دارد که دو نوع رایج آن از طریق دستگاه سانتریفوژ و از لیزر می‌باشد.
کشورهای قدرتمند جهان، دانش هسته‌ای را در انحصار خود گرفته‌اند و به‌راحتی اجازه دسترسی دیگرکشورها به این دانش را نمی‌دهند. در حال حاضر حدود 8 کشور این دانش را در اختیار دارند.
در یک تقسیم‌بندی کلی، کاربردهای انرژی هسته‌ای در دو بخش نظامی و غیرنظامی با اهداف صلح‌جویانه قرار می‌گیرد و یکی از مصادیق اهداف صلح‌جویانه، کاربرد آن در علم پزشکی است.
نگارنده سعی دارد، در این مقاله به کاربرد انرژی هسته‌ای درعلم پزشکی بپردازد
.
برتری انرژی هسته‌ای بر سایر انرژی‌ها:
علاوه بر صرفه اقتصادی، دلایل زیر، استفاده از انرژی هسته‌ای را ضروری می‌نماید.
1)منابع فسیلی محدود بوده و متعلق به نسل‌های آتی می‌باشد.
2)استفاده از نفت خام در صنایع تبدیل پتروشیمی ارزش بیشتری دارد.
3)تولید برق از طریق نیروگاه اتمی، آلودگی نیروگاه‌های کنونی را ندارد.
4) تولید 7 هزار مگاوات برق با مصرف 190 میلیون بشکه نفت‌خام، هزارتن دی‌‌اکسید‌کربن، 150 تن ذرات معلق در هوا، 130 تن گوگرد و 50 تن اکسید نیتروژن را در محیطزیست پراکنده می‌کند، در حالی که نیروگاه اتمی چنین آلودگی را ندارد، در نتیجه محیطزیست پاک‌تر و سلامت انسان‌ها بهتر حفظ می‌شود.
تاثیر انرژی هسته‌ای بر عوامل اجتماعی:
انرژی هسته‌ای بر عوامل اجتماعی نیز تاثیر مثبت می‌گذارد و پیامد این تاثیر، ارتقای سلامت و رفاه در جامعه است. بر اساس تحقیقات انجام شده، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی باعث ارتقای 25 درصد سطح سلامت می‌شودT در حالی که تاثیر عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، 50 درصد است.
امروزه ثابت شده است که رفاه، عامل موثری در کاهش سوء تغذیه، بیماری‌ها و... بوده و برای این که کشوری ییشرفته و در رفاه داشته‌باشیم و نیازهای جامعه تامین شود، باید از انرژی‌های کم‌خطر و کم هزینه‌تر استفاده کنیم.
کشورهای دارای این فن‌آوری هر روز با کشف کاربردهای جدید بر منابع درآمدی خود می‌افزایند و کشورهای فاقد این دانش ناچار به وارد کردن این فن‌آوری و یا اعزام بیماران خود به کشورهای یشرفته هستند و در نتیجه از دست‌دهنده منابع ارزی کشور خود خواهند بود.
کاربرد انرژی هسته‌ای در پزشکی و امور بهداشتی:
در کشورهای پیشرفته صنعتی، از انرژی هسته‌ای به صورت گسترده در پزشکی استفاده می‌گردد، ضمن آنکه این علم مورد توجه بسیاری از کشورها نیز قرار گرفته است.
مواد هسته‌ای دارای قابلیت‌های بسیاری در زمینه تشخیص، درمان بیماری‌ها و انجام تحقیقات پزشکی است. با توجه به شیوع برخی از بیماری ها از جمله سرطان، ضرورت تقویت طب هسته‌ای در کشورهای در حال توسعه، هر روز بیشتر می‌شود به طوری که پیشرفت در علوم پزشکی بدون داشتن این فن‌آوری بسیار مشکل است. توانمندی و استفاده از پزشکی‌هسته‌ای در تشخیص تومورهای‌تیروئید، غده فوق کلیوی، بیماری‌های قلبی و عروقی و.. کاربرد قابل توجهی دارد.
موارد زیر از مصادیق تکنیک‌های هسته‌ای در علم پزشکی است:
1)تهیه و تولید کیت‌های رادیو دارویی جهت استفاده در مراکز پزشکی هسته‌ای.
2)تهیه و تولید رادیو دارویی جهت تشخیص بیماری‌های تیروئید و درمان آنها
3) تهیه و تولید کیت‌های هورمونی
4) تشخیص و درمان سرطان پروستات
5)تشخیص سرطان کولون، روده کوچک و برخی سرطان‌های سینه
6 تشخیص تومورهای سرطانی و بررسی تومورهای مغزی، سینه و ناراحتی وریدی
7)تصویربرداری بیماری‌های‌قلبی، تشخیص عفونت‌ها و التهاب مفصلی، آمبولی و لخته‌های وریدی.
8)موارد دیگری همچون: تشخیص کم خونی، کنترل رادیو داروهای خوراکی، تزریقی و....
وارد شدن تصویربرداری مولکولی:
استفاده از موارد رادیولوژی و تکنولوژی هسته‌ای در پزشکی ایران از جهات مختلفی حائز اهمیت است.
با استفاده از نشان‌دار کردن مولکول‌ها، مطالعات گوناگون و متنوعی در اعضای مختلف بدن انجام می‌شود.
کاربرد انرژی هسته‌ای به ویژه استفاده از مواد رادیو‌ایزوتوپ برای تصویربرداری و درمان بیماری‌ها در پزشکی هسته‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پزشکی ایران باید بتواند همچون کشورهای پیشرفته از تکنولوژی هسته‌ای استفاده کند و اگر فعالیت‌های خود را متوقف کند به این معناست که پزشکی هسته‌ای ایران، دیگر از کاربری لازم برخوردار نیست و در تشخیص و درمان بیماری‌ها خسران خواهد دید. لذا تولید مواد هسته‌ای، لازمه پیشرفت در علوم پزشکی است.
در دسترس بودن مواد هسته‌ای در بیمارستان‌ها از مهم‌ترین ضروریات علم پزشکی است و نبود منابع داخلی و وابستگی به تولیدات سایر کشورها، مشکلات بسیاری برای بیمارستان‌ها و آزمایشگاه ها ایجاد می‌کند.
مواردموردنیاز برای تصویربرداری‌های رادیو‌اکتیوی هموار باید در اختیار بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها و متخصصان پزشکی هسته‌ای باشد. در حالیکه وارداتی بودن این مواد منجر به کمبودهای مقطعی این مواد می‌شود.
در خصوص تشخیص بیماری‌ها با کمک مواد هسته‌ای:
اکنون، اندازه کروموزوم‌ها، اسکن تمام اندام‌های ریه، دستگاه گوارش، مجاری اداری، بیماری‌های استخوانی و تشخیص بیماری‌های مختلف از طریق مواد هسته‌ای صورت می‌گیرد.
تشخیص دقیق‌تر پرکاری تیروئید، گواتر و سرطان‌های این غده تنها از طربق مواد هسته‌ای امکان‌پذیر است.
تشخیص سرطان‌های کلیوی و مغزی با استفاده از مواد هسته‌ای و دسترسی به درستی روند بیماری و عاقبت آن از دیگر کاربردهای مواد هسته‌ای در علم پزشکی است.
-فن‌آوری هسته‌ای علاوه بر استفاده در دستگاه‌های رادیوگرافی و عکس‌برداری، در درمان برخی سرطان‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
-تشخیص سریع و به موقع غده‌های عفونی در بدن، تشخیص عفونت‌ها و دردهای مفصلی، لخته‌های وریدی و کم‌خونی، از جمله کاربردهای این فن‌آوری در علم پزشکی است.
تشخیص و درمان سرطان پروستات، تشخیص محل تومورهای سرطانی و تشخیص سرطان‌های کولون و برخی سرطان‌های سینه، از جمله مصادیق کاربردهای صلح آمیز هسته‌ای در امور پزشکی است.
لذا تولید مواد هسته‌ای، لازمه پیشرفت در علوم پزشکی و حق مسلم ملت ایران است تا برای رسیدن به مرحله توسعه یافتگی از دانش هسته‌ای بهره‌مند شود. لازم به ذکر است که در ایران:
موسسه تحقیقات پزشکی هسته‌ای دانشگاه علوم پزشکی تهران و انجمن علمی پزشکی هسته‌ای ایران با عضویت 100 پزشک متخصص در 100 مرکز پزشکی هسته‌ای در خصوص ارائه روش‌های جدید، مواد رادیو اکتیو جدید، تجهیزات جدید و کارهای متنوع در زمینه‌های تشخیص و درمان، مشغول به خدمت می‌باشند.
این پزشکان دلسوز با درایت توانسته‌اند با استفاده بهینه از فن‌آوری صلح‌آمیز هسته‌ای، مشکلات بسیاری از عزیزان دردمند را کاهش دهند که برای همه آنها آرزوی سلامتی و بهروزی داریم.
